"มะเร็ง" คือ โรคร้ายที่คร่าชีวิตมนุษย์ราวใบไม้ร่วง ทุกปีมีคนเสียชีวิตจากมะเร็งเป็นจำนวนมากจัดเป็นโรคที่คร่าชีวิตมนุษย์เป็นอันดับต้นๆ ของไทย และถึงแม้คุณหมอสมหมาย ทองประเสริฐ จะมีฉายา ” หมอเทวดา ” แต่ก็มิใช่ท่านจะช่วยได้ทุกชีวิตที่เจ็บป่วยมาต่อคิวรับการรักษา เพราะโรคมะเร็งเป็นโรคที่ค่อยไม่ได้ กินทุกวินาทีกินแม้ขณะหลับหรือตื่น ท่านเปรียบกับไฟลามทุ่ง ไฟไม่ค่อยท่าดอกเบี้ยธนาคารกินวันละหน แต่มะเร็งกินตลอดเวลา คุณหมอได้ให้นิยามเกี่ยวกับมะเร็งไว้อย่างเห็นภาพว่า
มะเร็ง คือ ขโมย ซึ่งเข้าบ้านโดยเราไม่รู้ตัว เพราะทุกคนที่เป็นมะเร็งจะไม่รู้ตัวทั้งนั้น มารู้เมื่อมันโผล่มาแล้ว เหมือนพวกขโมยจะเข้าบ้านเมื่อไหร่เราไม่รู้ตัว ตื่นมาข้าวของก็หายไปหมดแล้ว
มะเร็ง คือ ผู้ร้าย ซึ่งร้ายที่สุดและหนีตำรวจสุดฤทธิ์ ตำรวจไล่ไม่มีทันเพราะฉะนั้นการรักษาสมัยใหม่ก็คือการไล่รักษา เดี๋ยวให้โน่นย้ายนี่ ไล่กันไปเรื่อยๆ คนไข้บางคนมาหาหมอสมหมายแล้วบอกว่า หมอที่รักบอกว่าไม่รู้จะให้ยาอะไรแล้ว ดื้อยาเคมีหมด ให้ไปหาสมุนไพรกิน อย่างนี้เป็นต้น
มะเร็ง คือ ขี้ผง กวาดเท่าไหร่ก็ไม่มีวันหมด มะเร็งมันชอบซุกซ่อนอยู่ตามอวัยวะในร่างกาย ไม่รู้ว่าตรงส่วนไหน แต่อยู่ดีๆ 10 ปีฉันก็โผล่มาเล่นงาน เป็นเรื่องน่ากลัวมากที่สุด
อาทิ ท่านตัดเอาก้อนเนื้อออกเชื้อมะเร็งไม่ได้อยู่ในก้อนเนื้อแต่อย่างเดียว เชื้อมะเร็งอยู่ในเลือด ในน้ำเหลือง ในเนื้อเยื่อ มีสิทธิ์งอกหรือกระจายใหม่ได้ทุกเมื่อ เพราะฉะนั้นการผ่าตัดก็ดี การฉายแสงก็ดี การใช้ยาเคมีก็ดี คือการรักษาแบบยับยั้งชั่วคราวเท่านั้น อย่าคิดว่าหายขาด มะเร็งอาจงอกใหม่ได้ทุกเมื่อเพราะแผนปัจจุบันในการรักษามะเร็ง ได้แค่ ตัด ใช้คีโม ฉายแสง วนอยู่อย่างนี้ ดีไม่ดีก็เปลี่ยนชนิดของยาให้แรงขึ้นๆ ผลก็เหมือนเดิม จากประสบการณ์ของผมซึ่งคนไข้มาบอกให้ฟังอยู่เสมอ ในแผนปัจจุบันไม่มียาอะไรควบคุมการกระจายของมะเร็งได้ ทำได้เพียงไล่ตามมะเร็งเท่านั้น คนไข้บางคนตัดเต้านมมา 20 ปี แล้วงอกใหม่ก็ยังมี ส่วนใหญ่คนไข้จะเสียชีวิตก่อนถึงเวลาหมอนัด คนไข้บางคนหมอนัดอีกหลายเดือนข้างหน้า เมื่อไปทำคีโม ฉายแสง หรือผ่าตัด ทั้งที่คนไข้อาการหนักอยู่แล้ว แสดงว่าหมอนัดให้เสียชีวิตก่อน
คุณหมอเป็นคนพูดตรงมาก รักษาได้ก็รักษา รักษาไม่ได้ก็ไม่รักษา คนไข้บางคนถึงกับร้องไห้โฮกลับไป บางคนพอมีหวัง ท่านก็รักษาต่อชีวิตให้ ลักษณะการตรวจของท่านจะซักละเอียด ถ้าคนเป็นมะเร็งตับก็จะเอามือไปกดท้องดูที่ตับ ถ้าเป็นมะเร็งปากมดลูกก็จะมีเตียงตรวจภายในอยู่ข้างหลัง ท่านจะเดินไปตรวจสลับกับการนั่งซักอาการ ขนาดอายุ 90 ปีแล้ว แต่ท่านก็เดินตลอดเวลาแถมกระฉับกระเฉงกว่าคนหนุ่มหลายๆ คนเสียอีก
ชนิดของมะเร็ง
จากสถิติของคุณหมอ โรคมะเร็งที่คนไทยเป็นมากที่สุดคือมะเร็งเต้านม อันดับสองมะเร็งปอดและมะเร็งตับ อันดับสามมะเร็งปากมดลูกกับมะเร็งลำไส้ สำหรับมะเร็งต่างๆ และการรักษามีดังนี้ คือ
ศาสตร์ด้านการแพทย์ได้จัดแบ่งชนิดของมะเร็งออกตามแหล่งต้นกำเนิด เช่น มะเร็งที่มีจุดเริ่มต้นที่ปอดในตอนแรก ต่อให้แพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่น ก็ยังได้ชื่อว่าเป็นมะเร็งปอดอยู่ดี มะเร็งแบ่งออกเป็นชนิดใหญ่ ๆ ได้ 4 ชนิด คือ คาร์ซิโนมา(Carcinoma), ลิมโฟมา(Lymphoma), ลูคิเมีย(Leukemia) และ ชาร์โคมา(Sarcoma)
เซลล์ มะเร็งหรือเซลล์เนื้องอกชนิดร้ายแรงจำนวนมาก จะมีกระบวนการกระจายตัวที่เรียกว่า เมตาสาซิส(Metastasis) ซึ่งเซลล์จะหลุดออกไปจากจุดที่เริ่มเกิดมะเร็ง แล้วเดินทางเข้าสู่ระบบน้ำเหลืองหรือระบบไหลเวียนโลหิตไปยังส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย การกระจายตัวของเซลล์มะเร็งทำให้เกิดเนื้องอกขึ้นมาที่จุดใหม่ ซึ่งมักจะเจริญเติบโตรวดเร็วกว่าเซลล์ที่จุดเดิม
กระบวน การกระจายตัวและการสร้างมะเร็งก้อนใหม่นั้น ทำให้ผู้ป่วยมะเร็งขาดอาหาร เนื่องจากเซลล์มะเร็งจะใช้พลังงานสะสมของร่างกายจนหมด เมื่อเซลล์เพิ่มจำนวนขึ้น มันจะแย่งชิงเอาสารอาหารจากอวัยวะใกล้เคียง แล้วปลดปล่อยสารพิษเข้าไปในอวัยวะนั้น จนในที่สุดอวัยวะนั้นก็จะใช้การไม่ได้
1. คาร์ซิโนมา (Carcinoma)
ได้แก่ มะเร็งผิวหนัง, มะเร็งเต้านม, มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ, มะเร็งหลอดลม, มะเร็งกระเพาะอาหารและลำไส้ ผู้ป่วยมะเร็ง 80-90% จะป่วยด้วยมะเร็งชนิดนี้
2. ลิมโฟมา (Lymphoma)
ที่รู้จัก กันดีคือโรคฮ็อดกินส์ (Hodkin ‘s Disease) ซึ่งเป็นมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดเลือดขาวที่ผิดปกติในม้ามและ ระบบน้ำเหลือง
3. ลูคิเมีย (Leukemia)
มะเร็งในเม็ดเลือดขาวที่คล้ายกับชนิดลิมโฟมา รวมทั้งมะเร็งในไขกระดูกและต่อมน้ำเหลือง
4. ซาร์โคมา (Sarcoma)
เป็นมะเร็งที่พบน้อยที่สุด เป็นมะเร็งที่พบในกระดูก กล้ามเนื้อ และหลอดเลือด